In Karma 1 introduceerde ik het meest gekende idee van karma als een morele winst-en-verliesrekening waarin het goede wordt beloond en het slechte zijn daarmee corresponderende negatieve effecten oogst. Er zijn echter diepgaandere ideeën over karma die we kunnen onderzoeken en die nuttig kunnen zijn om over na te denken. Echte spiritualiteit gaat verder dan moralisme.
Er is een nauw verband tussen de concepten karma en drama. Als we zeggen dat iemand van iets een drama maakt, bedoelen we dat ze iets overdrijven en meer van iets maken dan het verdient. Dit gebeurt meestal in dienst van het aantrekken van aandacht. Het is een ego-tactiek. Als ik bijvoorbeeld meer van mijn slechte gezondheid zou maken dan het rechtvaardigt, zou het waarschijnlijk zijn om sympathie te krijgen of om een bepaald beeld van mijzelf als de lijdende held te projecteren. We zijn allemaal in de verleiding om dit soort dingen af en toe te doen en sommige mensen worden echte drama koninginnen - of we zouden kunnen zeggen, karma koningen!
Een drama is een aaneenschakeling van gecoördineerde handelingen die een berekend effect hebben en een dynamiek hebben. Als je een drama begint, verwacht je dat het doorgaat. Zo worden kranten verkocht en maken acteurs mensen aan het lachen. Verhalen worden gegenereerd en mensen willen dan de volgende aflevering of uitkomst lezen of horen. De personages in het verhaal worden aangeduid als "goede mensen" of "slechte mensen" en iedereen verwacht overeenkomstige resultaten. Een groot deel van het openbare leven is geïnteresseerd in de etikettering van mensen, zodat ze kunnen worden geïntegreerd in de verwachte patronen. Dit alles is echt een supra-structuur buiten de werkelijkheid. Het is een uitwas.
Als we karma als een verwijzing naar een dergelijk exces beschouwen, krijgen we een nieuw gevoel van wat het werkelijk is. Karma is de groei van het ego. In plaats van een morele inschatting hebben we het nu over zelf-reclame, bevooroordeeldheid en vooropgezette ideeën. We kunnen nu zien dat er een nauw verband bestaat tussen karma en boeddhistische ideeën over ego en niet-zelf. Karma is gerelateerd aan zelfinflatie. Karma wordt gegenereerd door ijdelheid.
In de boeddhistische filosofie is het zelf een illusie. Het is het exces dat karma genereert. Waar er zelf is, is er karma productie en waar er geen zelf is, is er geen karma productie. In deze zin van karma is het dus niet zozeer de aard van de actie die van belang is, maar veeleer wat de persoon die de actie uitvoert probeert te bereiken in zelf-verwijzing. De persoon die zich ontdoet van elke beoogde implicatie van zelf-verwijzing genereert geen karma, ongeacht de aard van de handeling.
Of, als alternatief, zouden we kunnen denken - en sommigen denken in die zin - dat de persoon zonder ego eigenlijk oneindig goed karma genereert. Dit is omdat, als we het eenvoudige idee van verdienste nemen, dat dan de hoeveelheid verdienste kan worden beschouwd als het product van een fractie, waarin de vermenigvuldigingsfactor de omvang van de schenking of de grootte van het gedane goed is en de deler de hoeveelheid ego in kwestie is. Dus zelfs een klein geschenk van een ego-loos persoon is meer waard dan een groot geschenk dat op een egoïstische manier wordt gegeven. Als het ego-element tot nul krimpt, is het product logischerwijs oneindig.
Er zijn dus twee verschillende ideeën over de karma-rekening. Het gezond verstand zegt dat dit te maken heeft met goed en slecht en dit is meer kenmerkend voor de vormen van boeddhisme die in de Indiase cultuur zijn gegrondvest. In de Sino-Japanse cultuur is er echter nog een ander gevoel van karma als enkel negatief en we zullen dit in de volgende secties verder bekijken.
In deze paragraaf heb ik benadrukt hoe karma zich verhoudt tot de boeddhistische theorie van ego en niet-zelf (anatma). De persoon die werkelijk bescheiden en oprecht is, zal waarschijnlijk niet overgaan tot doden, stelen, verkrachten en liegen. Zo iemand reageert op de situatie die zich voordoet en zoekt een manier om ermee om te gaan die het algemeen belang dienst. Ze doen hun uiterste best. Ze handelen niet om de juiste indruk te maken op anderen, maar gewoon om het beste resultaat te bereiken, ongeacht hun eigen reputatie. Zo'n persoon is doorgaans niet bezig met "het bijhouden van hun score". Ze zullen zich waarschijnlijk niet bewust zijn van de verdiensten die ze creëren. In termen van het universum van karma worden ze onzichtbaar.
We kunnen nog een aanvulling op deze observaties geven. Het is heel gebruikelijk om situaties te zien waarin één persoon een argument aanvoert of een activiteit onderneemt en anderen kritiek uiten, niet door het idee of de actie in kwestie rationeel te benaderen, maar door het karakter van de persoon of zijn/haar groep aan te vallen. Dit is niet verantwoordelijk. Het is een slechte logica en het toont aan dat de persoon die de aanval uitvoert, door karma wordt overstemd, of het idee in kwestie nu goed of slecht is in de realiteit. Een "slecht mens" kan soms goede dingen doen of nuttige en verstandige ideeën hebben en een "goed mens" kan fouten maken. Aan de ene kant moet men de notie van de juiste spraak niet zo interpreteren dat elke betwisting ongepast is, omdat dit een zinnig debat onmogelijk zou maken. Aan de andere kant betekent het wel dat je eigen argumenten vermijdt die enkel manifest onwil genereren zonder iets nuttigs aan te dragen.
Dharmavidya David Brazier op 28 april 2019.... (vertaald in het nederlands door Vajrapala)
Replies