Vraag: Is het, met betrekking tot de recente bomaanslagen in Brussel (maart 2016), beter om te lijden of om onrecht toe te brengen? Is het beter om het slachtoffer of om de dader te zijn?
Kort antwoord: Alle partijen hebben medeleven en begrip nodig.
Langer antwoord: Dit is een complexe vraag. Vanuit psychologisch oogpunt weten we dat het gemakkelijker lijkt voor een persoon om in de schurkenpositie te zitten dan in de positie van het slachtoffer. Dit komt omdat dezen meer controle hebben. Als iemand iets verkeerd heeft gedaan en men daarna berouw voelt, is dat op dat moment pijnlijk, maar men weet dat men de keuze en de macht in eigen handen heeft om zijn leven anders te leven. Aan de andere zijde, wanneer iemand het slachtoffer is geweest, heeft iemand deze controle niet gehad en lijkt het erop dat er niets is dat iemand kan doen om te voorkomen dat soortgelijke dingen in de toekomst nog gebeuren, dus de angst die opkomt, kan moeilijk te veranderen zijn. Desondanks is het zo dat de meerderheid van de mensen, misschien wel 80%, van degenen die ernstige trauma hebben opgelopen na een paar jaar weer volledig normaal zijn geworden, dus er zijn natuurlijke processen waardoor iemand herstelt en weer vertrouwen krijgt.
Als we onze aandacht richten op de recente bomaanslagen, komen er andere factoren bij. De bovenstaande opmerkingen over slachtoffers zijn nog steeds van toepassing. De meesten van degenen die overleven, zullen er op natuurlijke wijze 'overheen komen' en een minderheid kan nog lange tijd lijden aan posttraumatische symptomen. Bovendien zullen velen die geen directe slachtoffers zijn, een verhoogde mate van angst ervaren. Brussel zal de komende jaren minder toeristen zien. Een klein aantal mensen die directe of indirecte slachtoffers zijn geweest, bijvoorbeeld familieleden van mensen die zijn omgekomen, kunnen een persoonlijke drang voelen om wraak te nemen, en het grote publiek zal ook eerder geneigd zijn om vergeldingsacties te ondersteunen.
Als we echter deze laatste opmerkingen over de drang naar wraak overwegen en vervolgens naar de andere kant van de politieke vergelijking kijken, beseffen we al snel dat er in het Midden-Oosten nog veel meer mensen betrokken zijn dan nu het geval is in Europa en dit kan ons enig inzicht geven in de reden waarom deze gebeurtenissen zijn gebeurd. Waarom zou iemand ons willen aanvallen? Nou, heb je gemerkt wat 'we' de afgelopen decennia in het Midden-Oosten hebben gedaan? Helaas is vete, of vergelding, een scenario dat geen natuurlijk einde heeft totdat alle spelers dood zijn of totdat de kosten voor alle betrokkenen zo hoog oplopen zijn dat er sprake is van uitputting. We moeten hopen dat oorlog snel wordt afgewend voor er massaal weerwraak wordt genomen en mensen die op dit moment elkaar haten de wijsheid vinden om te beginnen praten en er een de-escalatie van de situatie komt.
"Compassie moet onpartijdig en onvoorwaardelijk zijn"
De term 'terrorist' betekent in feite iemand wiens intentie het is om angst te creëren als een middel om een politieke situatie te manipuleren. In het Midden-Oosten zijn op dit moment in deze zin alle partijen terroristen. Het bloedbad in Brussel zal echter veel meer aandacht krijgen in onze pers, vergezeld van veel verontwaardiging, dan een groter bloedbad in Raqqah of Homs, maar de gevoelens van slachtoffers en familieleden zullen er niet minder zijn.
Helaas betekent dit dat geen van de belangrijkste antagonisten spijt hebben van hun reacties en niet veel mensen voelen veel compassie voor degenen "aan de andere kant". Om in dergelijke situaties vrede te brengen, zijn acties nodig die gebaseerd zijn op oordelen die boven partijdige posities uitstijgen, maar op dit moment zien we er niet veel van, dus waarschijnlijk zullen de problemen zowel "daar" als "hier" erger worden voordat het beter wordt. Het is verleidelijk om een politieke analyse uit te voeren, maar ik probeer mezelf te beperken tot de oorspronkelijke vraag.
Wat zegt het boeddhisme over dit soort situaties? Dat hier wijs mededogen nodig is en dat een dergelijk mededogen onpartijdig en onvoorwaardelijk moet zijn. Boeddhisme houdt zich niet veel bezig met 'gerechtigheid', behalve voor zover het gelooft dat karma zijn natuurlijke gevolgen zal hebben. Omdat karma sowieso zijn tol zal eisen, moet de menselijke rol bestaan uit begrip en tedere zorg, gericht op het scheppen van voorwaarden voor een betere toekomst. Wanneer het echter al zo ver is gekomen, zal pacificatie van alle kanten een ernstig compromis vereisen en op dit moment is daar niemand voor in de stemming.
Laten we ons best doen om geen slachtoffers te zijn en daders te vermijden, dit is veel gemakkelijker gezegd dan gedaan en, waar mogelijk, laten we proberen wat gezond verstand in te brengen in wat op dit moment een steeds gevaarlijker, veelzijdiger en bloediger affaire wordt.
Vertaald door Vajrapala
Replies