Enige tijd terug gaf ik een aantal podcasts over de skandha's. Nu even een kleine revisie ervan.
De eerste skandha is rupa. Rupa is een verschijning die een effect heeft, een effect op de waarnemer - op jezelf. Men ziet iets en men reageert erop. Indien het iets is waar je op reageert, is het rupa voor jou. Natuurlijk is datgene waarop je reageert misschien niet de ware aard van het object, de ware aard van het object noemen wij een dharma, maar er is iets aan het object waarop je reageert. Het kan een goede reactie zijn, het kan een slechte reactie zijn: Je ziet een afbeelding van je held of je favoriete heilige en je hebt goede gevoelens, of je ziet een afbeelding van je vijand en je hebt woede of nare gevoelens.
Deze reactie wordt vedana genoemd. Dit is de tweede skandha. Dus, je hebt een reactie: een aantrekking tot of een afstoting van, je hebt een of andere reactie op het object gebaseerd op de manier waarop je het object ziet en deze reactie brengt je in een patroon van gevoelens en van gedrag, in een soort trance.
Deze trance wordt samjña genoemd. Dit is de gewone staat van bewustzijn waarin de gewone mens zich meestal bevindt: voortbewegend van de ene trance naar de andere; en deze trance ontwikkelt zich dan, ze doet dingen in de geest, ze legt sporen, ze legt verwachtingen vast.
Deze sporen in de geest worden samskara genoemd. Als je eenmaal een aantal sporen hebt uitgezet in je geest, dan leidt dit tot een mentaliteit, die we vijñana noemen, en als je eenmaal een mentaliteit hebt, dan ga je op zoek naar dingen die die mentaliteit versterken, en ook ben je geneigd de dingen te zien op een bepaalde manier die past bij die mentaliteit. Dus, vijñana bepaalt wat jij als rupa ziet.
En aldus is het een gesloten cirkel: rupa geeft aanleiding tot vedana, die aanleiding geeft tot samjña, die aanleiding geeft tot samskara, die vijñana bepaalt. En vijñana gaat dan op zoek naar rupa's. Je kunt dit bijvoorbeeld zien als je ruzie hebt met een vriend, misschien met je echtgenoot - echtgenoten maken soms ruzie - en de ruzie kan escaleren omdat mensen in deze cirkel terechtkomen. De ene persoon doet iets waar de andere persoon bezwaar tegen heeft, ze hebben een vedana reactie gehad op iets dat de eerste persoon deed. Dan, vallen ze terug in hun routine en, tja, wat doen ze? Als je een goede ruzie hebt, gooi je dingen op die rupas zullen zijn voor de andere persoon. Dingen die hen zullen provoceren. We zeggen "als een rode lap voor een stier", in de Engelse uitdrukking. De rode lap is een rupa. Je kiest rupa's die de andere persoon zullen ophitsen. Nu, dit kan zo verder en verder gaan. Omdat het een gesloten cirkel is, komt er geen duidelijk einde aan.
Maar het is altijd mogelijk, op elk punt in deze cirkel om er uit te breken. Niet gemakkelijk, niet wat gewoonlijk gebeurt, maar op een bepaald moment zou het kunnen gebeuren. Op een gegeven moment herinner je je dat die persoon waar je zo'n grote ruzie mee hebt, eigenlijk de persoon is van wie je houdt en vraag je jezelf af: zijn de dingen waar je ruzie over maakt, echt zo belangrijk? En plotseling valt het hele gedoe weg. Plotseling zeg je: "Oh, het spijt me zo. Ik weet niet hoe we hierin verzeild zijn geraakt, maar laat me je een knuffel geven, ik wil dit niet langer spelen." En plotseling wordt de hele skandha-cyclus, zoals we zeggen, leeg. De dingen die een minuut geleden nog zo belangrijk leken, zijn dat nu plotseling niet meer. De skandha's zijn leeg geworden en de liefde doet zich weer gelden. Dit is de basis van het idee, dat fundamenteel is voor het boeddhisme, dat de skandha's leeg zijn en dat op die leegte de ware liefde, de onvoorwaardelijkheid en de verlichting gebouwd zijn.
Hartelijk dank Namo Amida Bu
Dharmavidya David
Geplaatst door Tineke Osterloh op maart 18, 2021 en in het Nederlands vertaald door Vajrapala
Replies